الگوهای روابط اجتماعی در سبک زندگی دینی

همه انسانها در درجه اول در محیط خانواده تحت تأثیر روابط و مناسبات آن قرار میگیرند. در واقع خانواده کوچکترین اجتماع بشری است که هر یک از اعضای آن دارای نقش های خاصی هستند و در پی پذیرش این نقشها است که حقوق و تکالیف خاصی برای هر یک از اعضاء آن ایجاد می شود.مطابق تعالیم دینی، برای تحکیم خانواده و رسیدن به اهداف نهایی زندگی احکام اخلاقی متنوعی وجود دارد که میتوان هر کدام از آنها را به نحو کاربردی مورد توجه قرار داد.

نخستسن گام برای تشکیل خانواده ازدواج است و در آیات و روایات هم به این موضوع تأکید بسیار شده است. پیامبر(ص) میفرمایند: «ازدواج نیمی از دین من است اگر کسی ازدواج کند نیمی از دین خود را کامل کرده است پس در نیمی دیگر باید تقوای الهی را پیشه کند».(مجلسی، ،1404ج20 :17)

از امام صادق(ع) هم روایت شده که «دو رکعت نمازی که صاحب همسر میخواند برتر از هفتاد رکعت نمازی است که فرد بی همسر بخواند».(مجلسی، 1403ج 219:103) همچنین در آیات بسیاری به چگونگی رفتار با همسران تأکید شده است. خداوند در قرآن میفرماید: «با همسران خود به نیکی رفتار کنید.»(نساء، 19). از پیامبر گرامی اسلام روایت شده که «این سخن مرد به زن که دوستت دارم هرگز از دل زن بیرون نمیرود.»(کلینی،1407ج5 :569)

از سوی دیگر پدر و مادر باید نسبت به سلامتی جسمی و روحی فرزندان خود متعهد باشند و احساس مسئولیت کنند. حضرت محمد(ص) فرمودند:«فرزندان خود را به سه خصلت: دوست داشتن پیامبرتان، دوست داشتن اهل بیت وخواندن قرآن تربیت کنید.» (متقی،1413ج 454،9) بنا بر فرموده امام صادق(ع) فرزند سه حق بر گردن پدرش دارد: انتخاب مادری خوب برای او، انتخاب نام نیکو و سعی و تلاش در تربیت او».(مجلسی،1403ج78 :236)

بنا بر آموزه های دینی همچنین فرزندان نیز نسبت به پدر و مادرشان وظایف و مسئولیتهایی دارند. به عنوان نمونه پیامبر (ص) در پاسخ به این سؤال که حق پدر بر فرزندش چیست، فرمودند: « او را به اسم صدا نزند، جلوتر از او راه نرود، پیش او ننشیند و برایش دشنام نخرد.» (کلینی، ج 2 :159)